ریا فاسد کننده اعمال

و کُلُّ الْبِرِّ مَقبولٌ الاّ ما کان رِئاءً; هر کار خوبى قبول مى شود مگر آنچه که ریا باشد. در توضیح این جمله باید بگوییم، کارهایى که انسان انجام مى دهد از دو حال خارج نیستند: یا آنها را به انگیزه الهى و براى رضا و خشنودى خداوند انجام مى دهد، یا به اغراضى دیگر. یکى از رایج ترین اغراض غیرالهى، تظاهر و خودنمایى است که در معارف اسلامى از آن به «ریا» تعبیر مى شود; یعنى انسان کارى را براى این که دیگران ببینند و خوششان بیاید و از او تعریف کنند، انجام دهد. حضرت مى فرمایند، اگر در کارى انگیزه ریا و خودنمایى نباشد، آن عمل ذاتاً قابل این هست که مورد قبول درگاه الهى واقع شود، اما عمل ریایى اصلا ذاتاً چنین قابلیتى ندارد و به هیچ وجه مورد قبول واقع نخواهد شد.

البته نیت الهى در کار داشتن نیز مراتب دارد که در یکى از جلسات گذشته به مناسبت اشاره اى به آن داشتیم، ولى به هرحال هریک از این مراتب را که داشته باشد، چون اصل نیت درست است، خداوند آن را قبول مى کند. در مقابل، کار ریایى هرقدر هم که مهم باشد، حجم زیادى داشته باشد و براى انجام آن زحمت زیادى کشیده شده باشد، خداى متعال هرگز آن را قبول نخواهد کرد.

در ادامه، حضرت به موردى اشاره مى کنند که انگیزه الهى داشتن در آن و عارى بودن آن از ریا و به خاطر غیرخدا نبودنش از سایر کارها مشکل تر است. به علاوه، ریاى در آن نسبت به سایر کارها کم تر مشهود است و حتى ممکن است امر بر خود انسان مشتبه شود و در جایى تصور کند که انگیزه الهى دارد در حالى که واقعاً این گونه نیست; و آن مسأله حبّ و بغض است.